با توجه به بالا رفتن تورم و پایین آمدن قدرت خرید در کشور باز هم مردم از دید و بازدید و گرفتن عیدی دست نکشیده و اکثریت در هر خانه ای که قدم گذاشته‌اند، این یادداشت و بررسی که از چند سبک پذیرائی در ایران را نوشته‌ام تجربه کردند.
گروه اجتماعی آذرانجمن: و اینک عید هم تمام شد و همانند هر روز روال عادی زندگی مردم در چرخه افتاد. عیدی که گذشت جمعیت در ایران را به سه دسته تقسیم کرد، اول کسانی که در گذشت گذار و سفر های داخلی و خارجی بوده‌اند؛ دوم کسانی که هیچ برنامه ای برای عید نچیده و به دلیل همزمانی رمضان با عید را تمامی تعطیلات را در خانه به استراحت گذراندند و سوم کسانی که باز هم به رسم سنت حتی رمضان هم که بود به عید و بازدید فامیل و دوست رفتند.
کار من با دسته سوم است که با توجه به بالا رفتن تورم و پایین آمدن قدرت خرید مردم در کشور باز هم از عیادت بعد از افطار و گرفتن عیدی دست نکشیده و اکثریت‌شان در هر خانه ای که قدم گذاشته‌اند، تجربه این یادداشت و بررسی را که از چند سبک پذیرائی در ایران را نوشته‌ام کردند.
امسال همزمان با عید در حال گذراندن ماه مبارک رمضان نیز بودیم که خود بحثی جدا بود که قبل از افطار به مهمانی برویم یا که عیادت ها بماند برای بعد افطار؟. در هر خانه که پا می‌گذاشتیم سبک های مختلفی از پذیرائی از مهمان را توسط میزبان شاهد بودیم.
عید سال ۱۴۰۳ در هر مهمانی که قدم گذاشته می شد تعارضات ناشی از میراث جامعه سنتی و آموزه های جامعه مدرن در این نوع از سبک پذیرائی ها به شکل‌های مختلف، خود را آشکار می‌ساخت.
این نوع از سبک پذیرائی که میزبان از پیش وسایل پذیرایی را بر روی میز جلومبلی می‌چید و منتظر مهمان می‌ماند تا زحمتی برای چندین بار بلند نشست نداشته باشد و زمانش را صرف گفتگو با مهمان بگذراند در نوبه خود نوعی سلف سرویس به عمل می‌آمد که مهمان خود هرچه دوست داشت را بر می‌داشت. در این موقعیت بود که میزبان به انتخاب و اراده مهمان احترام گذاشته و خود را از درگیری «توروخدا بردارید» خلاص می‌کرد.
در سبک دیگری از پذیرائی که شاهدش بودیم، به نوعی سبک جدیدی از جامعه مدرن شناخته می‌شود که ارتباط صمیمانه‌تری باهم دارند و عید را بصورت جمعی و یک روز برای میهمانی در نظر می گیرند. در این صورت میز پذیرائی خاصی نیز در عید چیده می‌شد که بدون فشار بیرونی از میزبان که امکان انتخاب از طرف مهمان وجود داشت و فردیت را به این شخص می بخشید که خود از خود پذیرائی کند. البته بی گمان موقعیت های اجتماعی، تنوعات خودشان را دارند و آن‌گونه که توصیف شد ساده نیستند! هر چند که میزبانان از این سبک پیروی می‌کنند ولی با این وجود از مهمانان هم میخواهند که دائم از خودشان پذیرائی کنند «روزه که نیستید؟ توروخدا بفرمائید!» و در این صورت است که شکلی از ترکیب سنت و مدرنیته به وجود می آید.
در سبکی که برای همه مشهوریت دارد سبکی است که میزبان چیزی از مهمانی نمی‌فهمد و فکرش دائما در فکر خورد و خوراک است و پیش دستی ها را چک می‌کند تا همین که خالی شد شارژ نماید؛ یعنی شیوه‌ای مبتنی بر خدمتکاری که میزبان هی از صندلی خود بلند می‌شود و تک تک پیش دستی و ظروف را در پیش روی مهمانان می‌چیند و از میهمانان درخواست می‌کند تا چیزی را بردارند که حالا هم که عید و رمضان یکی بوده وای به حال کسی که روزه باشد و بخواهد اینکار را چندین بار برای هر مهمانی که به خانه‌اش می‌آید انجام دهد؛ که این نوع از پذیرائی از قدیم بوده و تا به امروز ادامه دارد.
در این سبک قدیمی، سبکی که فردیت در آن کم‌رنگ و بی رمق است و مهم اصل سنت است، غالبا در خانواده ها زنان این فعالیت را انجام می‌دهند که اگر دختری کوچک هم در خانه وجود داشته باشد پذیرائی از مهمان بر گردن اوست که البته در بیان روشن‌تر، نخست جنسیت و سپس سن در این موقعیت تاثیر دارد. مهمان نیز در این موقعیت مدام از میزبان تشکر می‌کند و می گوید که «زحمت نکشید» و چیزی نیاز بود خودش درخواست می‌كند. البته باید گفت که این نوع سبک، مهمان را از برداشت موارد خارج از پذیرائی میزبان باز‌می‌دارد و ساختاری به وجود می‌آورد که باید هردو نقش خود را ایفا کنند.
اگر نظر خود را برای شما بیان کنم، فردیت یک ارزش مثبت جهان امروزیست که در همه لحظات زندگی حتی در زمان پذیرائی عید و موقعیت های کوچک پیش پاافتاده روزمره تحقق یابد و عرصه جدیدی که جهان مدرن از شناخت هر فرد سال‌های اخیر با تلاشهای فراوان به وجود آورده مستحکم شود.
درباره نویسنده
