گروه فرهنگوهنر آذرانجمن: شهریار نامی بزرگ است، به بزرگی تاریخ و ادبیات این سرزمین و طبیعتاً بزرگداشت شهریار، بزرگداشت تاریخ و ادبیات است.
شهریار انسانی است که در قلۀ شعر و عرفان این سرزمین ایستاده است و شاید قرنها باید طول بکشد تا مادرِ گیتی چون شهریار بزاید.
شعر شهریار از دهۀ بیست تاثیر خود را بر شعر فارسی و ترکی گذاشته و میگذارد. اساساً نه فقط در ایران بلکه در کشورهایی چون ترکیه، آذربایجان، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان و… کسی که به شعر جدّی رو میآورد نمیتواند بدون توجه به شهریار کار شاخصی انجام دهد. شهریار پدیدۀ غزل فارسی و شعر ترکی است و بزرگتر از خیلی از نامهای بزرگ تاریخ ادبیات فارسی و ترکی است که مرور زمان شهریار بودن شهریار را بیش از پیش نمایان خواهد کرد.
امروزه دنیا، دنیای هویت خواهی است و همه ملتها به دنبال هویتِ واقعیِ خود، اعماق تاریخ و فرهنگ خود را میکاوند تا عناصر فرهنگی مختص خود را بیابند و در معادلات جهانی از آن بهره برداری کنند و در این میان شهریار و شعرش، آئینۀ تمامیتِ زندگیِ ایرانیها بویژه آذربایجانی هاست. اگر شهریار را عمیق مطالعه کنید و بشناسید، میتوانید ادعا کنید که یک مسلمانِ ایرانیِ آذربایجانی را شناختهاید؛ چون شهریار در شعر خود همۀ عناصرِ تشکیل دهندۀ زندگی فردی و اجتماعی این سه مؤلفه را به بهترین وجه ممکن منعکس کرده است.
شهریار شاعر مردم است، هنرمندی که با مردم زندگی کرد، در اندوه و سوگشان گریست و با شادیهایشان شاد شد. در شعر شهریار از مردم عامی مثل شاطرِ نانوایی سرِ کوچه تا انشتین و مولانا نمود دارند. او شاعری است که بر دلها حکومت میکند. شهریار سیاست را خوب میشناخت، مردم جامعهاش را هم خوب میشناخت؛ به همین جهت هیچوقت وارد بازیهای سیاسی نشد. او فردی سیاسی به مفهوم مصطلح یا به بیان دیگر سیّاس نبود و به قول خودش «مرضی به نام سیاست» در او وجود نداشت، اما اجتماعیات او، مملو از مؤلفههای سیاسی دورۀ خودش است.
شهریار قبل از هرکسی از مردم و فرهنگ مردمش تاثیر گرفته است و این موضوع در اشعار ترکیاش بیشتر صادق است. اما در شعر فارسی بویژه غزل ابتدا از سعدی و حافظ تاثیر پذیرفته که بعدها این تاثیر به حداقل رسیده چنانکه خود مکتبی به نام «مکتب شهریار» بنا نهاده که مختصات خاص خود را دارد.
در مورد تاثیر شهریار بر دیگران، هر چند پژوهش جامعی در این خصوص انجام نگرفته یا بنده ندیدهام، اما تا جایی که میدانم در ایران، آذربایجان، ترکیه، عراق و… نزدیک به یکصد نظیره بر حیدربابا نوشته شده است. تاثیر شهریار بر شعر افغانستان و تاجیکستان نیز علی حده است.
یادداشت: حمید سفیدگر شهانقی