ابرهای قفسه‌ای، عامل بارش شدید و تگرگ در تبریز
به دنبال بارش‌های شدید و خسارات ناشی از تگرگ در روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت در تبریز و برخی مناطق استان آذربایجان شرقی، بهروز ساری‌صراف، عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و استاد اقلیم‌شناسی، در گفت‌وگویی اختصاصی به بررسی علل و پیامدهای این پدیده جوی پرداخت.
به گزارش آذرانجمن، به دنبال بارش‌های شدید و خسارات ناشی از تگرگ در روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت در تبریز و برخی مناطق استان آذربایجان شرقی، گفت‌وگوی اختصاصی با بهروز ساری‌صراف، عضو هیات علمی دانشگاه تبریز و استاد اقلیم‌شناسی دانشگاه تبریز، داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
علت بارش‌های شدید اخیر در تبریز چه بود؟
بنظرم بارش‌هایی که در روز یکشنبه ۱۴ اردیبهشت در استان آذربایجان شرقی و شهر تبریز رخ داد، از نوع بارش‌هایی بود که از ابرهای کومولونیمبوس موسوم به ابرهای قفسه‌ای (Shelf Clouds) نازل شده بود. این ابرها به‌دلیل ساختار طبقه‌طبقه‌ای که دارند، به نام “قفسه‌ای” شناخته می‌شوند. در واقع این نوع ابر، بخشی از سیستم ابرهای سوپرسل (Supercell) است که یکی از پیچیده‌ترین، نادرترین و خطرناک‌ترین انواع ابرهای کومه‌ای‌بارانی به‌شمار می‌رود و ساختاری چرخشی و سازمان‌یافته دارد.
ویژگی‌های ابر سوپرسل چیست و چرا خطرناک است؟
ابر سوپرسل ویژگی‌های خاصی دارد که آن را از دیگر انواع ابر متمایز می‌کند؛ از جمله:
• بارش شدید و تولید تگرگ‌های درشت، گاه بزرگ‌تر از ۵ سانتی‌متر
• تولید نرخ بالایی از صاعقه
• همراهی با وزش بادهای شدید
این شرایط باعث می‌شود بارش‌های رگباری و تگرگ، خسارات سنگینی به محصولات کشاورزی وارد کنند.
در مشاهدات اخیر چه چیزی قابل توجه بود؟
بر اساس تصاویر ماهواره‌ای و مشاهدات عینی، به نظر می‌رسد ابر حاکم بر آسمان استان در آن روز، سوپرسل حاوی ابر قفسه‌ای بوده است. ابرهای قفسه‌ای زمانی شکل می‌گیرند که هوای گرم و مرطوب سطح زمین توسط هوای سرد داخل ابر به بالا رانده می‌شود. به‌دلیل شدت این جریان‌ها، پایه ابر در ارتفاعی پایین شکل می‌گیرد و اختلاف پتانسیل حاصل از حرکت ذرات در آن موجب رعد و برق، وزش بادهای شدید، و در نهایت بارش‌های سنگین و تگرگ می‌شود.
آیا این نوع ابرها در ایران رایج‌اند؟
خیر. ابرهای قفسه‌ای به ندرت در ایران دیده می‌شوند. از نظر بارشی بسیار قوی هستند، اما به لحاظ کشاورزی، بسیار خسارت‌زا هستند. در همین بارش اخیر، آسیب زیادی به باغات و محصولات سردرختی وارد شد.
آیا این بارش‌ها می‌توانند کمکی به احیای دریاچه ارومیه کنند؟
اگرچه ممکن است این بارش برای حوضه آبریز دریاچه ارومیه مفید به‌نظر برسد، اما نمی‌توان آن را نشانه‌ای از احیای دریاچه تلقی کرد. احیای دریاچه ارومیه نیازمند برنامه‌ریزی علمی، نظام‌های بهره‌وری، مدیریت دقیق مصرف آب و رعایت حق‌آبه‌هاست. بارشی که ناگهانی و شدید باشد، اگرچه حجم بالایی داشته باشد، اما می‌تواند به‌سرعت نیز تبخیر شده و هیچ اثری پایدار بر جای نگذارد. احیای واقعی نیازمند استمرار، مدیریت و نگاه سیستمی است؛ در غیر این‌صورت، چیزی از دریاچه برای نسل آینده باقی نخواهد ماند.
آذرانجمن
نظرات