کالابرگ الکترونیکی؛ حمایت از خانوار یا واسطهگران؟!
در حالی که طرح کالابرگ الکترونیکی با هدف حمایت از اقشار کمدرآمد و تنظیم بازار کالاهای اساسی معرفی شد، اما چالشهای زیرساختی، تبعیض جغرافیایی، ضعف نظارت و سوءاستفاده برخی فروشندگان، این طرح را از اهداف اولیهاش دور کرده و صدای نارضایتی مردم را بلند کرده است.
به گزارش گروه اجتماعی آذرانجمن/ رعنا شکری: کالابرگ الکترونیکی نوعی یارانه غیرنقدی جهت خرید کالاهای اساسی محسوب میشود. این طرح با رویکرد تأمین حداقلی اقلام ضروری، مهار تورم و هدفمند کردن یارانهها طراحی شده است.
از مزایای این طرح میتوان به الکترونیکی بودن آن اشاره کرد که امکان شفافسازی و آمار الگوی مصرف مردم را به دولت میدهد و در زمینه نیازسنجی به دولت کمک میکند.
با توجه به اینکه کالابرگ مختص کالاهای ضروری (عموماً خوراک) است، در کاهش مصرف کالاهای لوکس و غیرضروری نقش مهمی دارد. در روزگاری که تورم و کمبود کالاهای اساسی به اوج رسیده و از طرفی منابع در حال نابودی است، شاید جامعه با این طرح بتواند الگوی مصرفی خود را اصلاح کند.
علاوه بر این، اجرای طرح کالابرگ در زندگی اقشار کمدرآمد نقش بسزایی دارد و با این طرح، تا حدودی امنیت غذایی برای اقشار ضعیف تضمین میشود و جامعه کمتر شاهد سوءتغذیه افراد بیبضاعت و بهویژه کودکان خواهد بود.
به طور کلی، با در نظر گرفتن تورم، کالابرگ با حفظ قدرت خرید به تنظیم بازار کمک میکند. اما در کنار این مزایا، با اعلام شارژ شدن کالابرگ، بازار تقریباً با التهاب مواجه میشود:
در بعضی مناطق، دسترسی به محل توزیع اقلام کالابرگ مشکل است. در مناطق محروم، افراد برای تهیه کالابرگ باید مسافت زیادی را طی کنند که این امر خود نیازمند هزینه حملونقل است و گاهی به همین دلیل، عطای کالابرگ را به لقایش میبخشند. این تبعیض جغرافیایی، عین بیعدالتی است.
در برخی شهرهای کوچک نیز، بیشتر فروشگاهها هنوز به سامانه کالابرگ مجهز نشدهاند و به دلیل کمبود فروشگاههای مجهز به این سامانه، صفهای طولانی تشکیل میشود.
توزیع عادلانه و مدیریت زیرساختهای الکترونیکی، جلوی ترافیک و کلافگی مردم را میگیرد. تنوع کالاهای ضروری در فروشگاههای طرف قرارداد، کم است و انتخاب افراد به چند کالای اجباری محدود میشود. به نظر میرسد نیازهای مواد غذایی خانوارها باید از طرف طراحان کالابرگ بازبینی شود.
علاوه بر این، تعیین اینکه چه کالاهایی با کالابرگ عرضه شوند، احتمال ایجاد بازار سیاه برای رانتخواران را افزایش میدهد. ایجاد تعادل بین تقاضا و عرضه باعث کنترل بازار خواهد شد و جلوی واردات بیرویه، کسری بودجه و فشار ارزی را خواهد گرفت.
متأسفانه در برخی موارد، فروشندگان شرط عرضه کالابرگ را خرید محصولات غیرضروری اعلام میکنند. بدون هیچ نظارتی، در کنار کالابرگ، اجناس بنجول خود را به مردم قالب میکنند.
در بسیاری موارد، فروشندگان از ارائه رسید امتناع ورزیده و قیمت تمامشده خرید برای مشتری شفاف نمیشود. ارائه خدمات پیامکی برای خریداران، از بروز چنین مسائلی جلوگیری میکند.
در برخی موارد، قیمت کالاهای کالابرگ بیشتر از بازار آزاد حساب میشود یا محصولات بیکیفیت عرضه میشود که با اهداف حمایتی دولت تناقض دارد. مقابله با این موضوع، استفاده از سیستم نظارت بر کیفیت و قیمت کالا را میطلبد.
رفتار برخی عرضهکنندگان با مشتریان مشمول کالابرگ، تحقیرآمیز و همراه با توهین و بیاحترامی است که عزت و کرامت انسانی را زیر سؤال میبرد. قطعی برق و بهدنبال آن، قطعی سیستمهای فروشگاهها در این روزها را هم به لیست بالا اضافه کنید.
کالابرگ برای سفرههای خالی مردم به میدان آمده و تا حدودی به اهداف خود رسیده است اما انتظار میرود با توجه به شرایط اقتصادی، این طرح استمرار داشته باشد و با رفع ایرادات و اجرای دقیق و شفاف، عدالت و کرامت مردم حفظ شده و کیفیت معیشت خانوارها بهبود یابد.
رعنا شکری
نظرات