VAR در ایران؛ ابزاری که حق را ناحق میکند؟ / ضرورت نظارت و شفافیت برای بازگشت اعتماد فوتبالدوستان
ورود VAR به فوتبال ایران قرار بود گامی رو به جلو و نقطه پایانی بر قضاوتهای اشتباه و تصمیمات بحثبرانگیز باشد؛ اما تجربه نشان داده است که نهتنها این فناوری نتوانسته انتظارات را برآورده کند، بلکه در برخی موارد خود به عامل ایجاد شبهه و بیاعتمادی تبدیل شده است.
به گزارش آذرانجمن، وحید پناهی/ در حالی که در بسیاری از کشورها VAR با استانداردهای مشخص، داوران آموزشدیده و سیستم نظارتی دقیق همراه است، اجرای این فناوری در فوتبال ایران همچنان با چالشهای جدی روبهروست. اتفاقهایی که با چشم عادی قابل مشاهدهاند، گاه حتی پس از استفاده از VAR نیز به شکلی بحثبرانگیز تفسیر میشوند و همین موضوع پرسشهای مهمی را در ذهن هواداران ایجاد کرده است.
VAR در دنیا چگونه نظارت میشود؟
در ساختار حرفهای فوتبال جهان، VAR یک سیستم بدون صاحب نیست. اجرای این فناوری تحت مجموعهای از قواعد و نظارتهای دقیق انجام میشود:
۱. پروتکلهای رسمی IFAB:
نهاد قانونگذار فوتبال جهان چارچوب استفاده از VAR را دقیقاً مشخص کرده و داوران ملزم به رعایت این پروتکلها هستند.
۲. ممیزی فنی فیفا:
تجهیزات VAR، اتاق کنترل، کیفیت دوربینها و حتی کابلکشی ورزشگاهها براساس استانداردهای FIFA Quality Programme بررسی و تأیید میشود.
۳. مراکز متمرکز VAR در لیگهای معتبر:
در اروپا و چندین لیگ آسیایی، تصمیمات VAR در یک مرکز کنترل از راه دور و با نظارت چندلایه بررسی میشود، تا خطای فردی به حداقل برسد.
۴. گزارشدهی شفاف:
در بسیاری از کشورها، پس از بازی، خلاصه تصمیمات VAR و دلیل هر بازبینی بهصورت عمومی منتشر میشود؛ روشی که بهطور مستقیم اعتماد هواداران را تقویت میکند.
چرا اجرای VAR در ایران محل اعتراض است؟
مشکلاتی که در فوتبال ایران مشاهده میشود، چند ریشه مشخص دارد:
- کیفیت پایین برخی تجهیزات و زاویههای محدود تصویربرداری؛ این موضوع در تصمیمگیریهای میلیمتری و حساس اثر مستقیم میگذارد.
- آموزش ناکافی داوران و ناهماهنگی تیمهای داوری؛ VAR نیازمند تخصص ویژه و ساعتهای طولانی تمرین است؛ موضوعی که هنوز در کشور نهادینه نشده است.
- نبود نهاد نظارتی مستقل؛ زمانی که ارزیابی عملکرد داوران پشت درهای بسته انجام میشود، طبیعی است که اعتماد عمومی کاهش یابد.
- فقدان شفافیت در اعلام دلایل تصمیمات؛ هوادار نمیداند پشت یک تصمیم چه گذشته و چه زاویههایی بررسی شده است؛ همین ابهام زمینهساز شایعه و بدبینی میشود.
راهکار چیست؟ چگونه میتوان از تکرار این اتفاقات جلوگیری کرد؟
برای پایان دادن به این وضعیت، مجموعهای از اقدامات ضروری است؛ اقداماتی که در دنیا اجرا شده و نتایج مثبت آن نیز ثابت شده است:
- ایجاد نهاد مستقل نظارت بر VAR؛ کمیتهای که ارزیابی داوران، بررسی خطاها و انتشار گزارشهای هفتگی را بهصورت علنی بر عهده بگیرد.
- الزام به انتشار دلایل تصمیمات VAR؛ پس از هر بازی، دلایل ورود VAR، تصاویر بررسیشده و نتیجه نهایی باید در سایت رسمی لیگ منتشر شود.
- ارتقای فنی ورزشگاهها؛ حداقل استاندارد تصویربرداری باید برای تمام ورزشگاههای میزبان لیگ برتر رعایت شود.
- آموزش حرفهای داوران و اپراتورها؛ بهکارگیری مدرسان بینالمللی و دورههای تخصصی برای هماهنگسازی تیمهای داوری الزامی است.
- ضبط و آرشیو مکالمات داور و VAR؛ این اقدام برای بررسیهای انضباطی و آموزشی ضروری است و از تکرار خطاهای سیستماتیک جلوگیری میکند.
فوتبال؛ تنها دلخوشی میلیونها هوادار
در شرایطی که فوتبال برای بسیاری از مردم تنها سرگرمی و دلخوشی روزمره است، تضعیف اعتماد عمومی به قضاوتها نهتنها به پیکره فوتبال، بلکه به احساسات میلیونها هوادار لطمه میزند. VAR اگر درست اجرا شود، میتواند عدالت را تضمین کند؛ اما اگر بدون نظارت و استاندارد باشد، به ابزاری برای دلسردی هواداران تبدیل خواهد شد.
اکنون زمان آن است که فدراسیون فوتبال با پایبندی به استانداردهای بینالمللی و شفافیت عملیاتی، مسیر اعتمادسازی را بازسازی کند. هیچ هواداری نباید احساس کند که تکنولوژی، بهجای افزایش عدالت، زمینهساز تردید در سلامت برخی مسابقات شده است.
آذرانجمن
نظرات