گروه اجتماعی آذرانجمن: جوامع شهری به خصوص در مناطق کوهستانی مستعد بروز حوادث غیرمترقبه‌ای هستند که گاه و بیگاه رخ می‌دهد. از این رو ایمن‌سازی محیط‌های شهری و هدایت صحیح و اصولی آب‌های سطحی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. تبریز کهن یکی از شهرهایی است که در طول تاریخ حیات خود، حوادث غیرمترقبه زیادی را پشت سر گذاشته است و بر همین اساس نیز مسئولین شهری از دیرباز به فکر چاره‌ای برای پیشگیری و کاهش خسارات این بلاهای طبیعی بودند. مرحوم ارفع‌الملک اولین شهردار تبریز برای پیشگیری از بروز سیل در سطح محلات تبریز، اقدام به ساخت مسیل میدان‌چایی و یا همان مهرانه‌رود کرد. این مسیل در طول سال‌های گذشته توسط برخی از شهرداران تبریز بهسازی و توسعه یافت، ولی واقعیت امر این است که آنطور که باید و شاید جوابگوی نیاز کلانشهر تبریز نیست. پستی و بلندی شهر تبریز مهمترین عامل بروز سیلاب است که محلات حاشیه‌نشین و بافت فرسوده شهری بیشترین آسیب را از این ناحیه می‌بینند. بروز سیلاب در محلات تبریز علاوه بر خسارات مالی و جانی احتمالی بر ساکنین شهر و زیرساخت‌های شهری، در شأن این کهن‌شهر تاریخی ایران نیست. چرا که زمانی که توسعه زیرساخت شهری به شکل امروزی مد نبود، شهر تبریز کانال‌هایی برای هدایت آب‌های سطحی دا‌شت که در کمتر شهری پیدا می‌شد. اینکه همه‌ساله ما شاهد بروز سیلاب و گرفتاری شهروندان در میان آب‌های سطحی باشیم، قابل قبول نیست و باید بدون توجه به پروژه‌های ویترینی تمام تلاش خود را برای کاهش اثرات سیل و حوادث غیرمترقبه بکار گیریم. اما راهکار این مسئله چیست؟ شاید در نگاه اول ساده باشد، ولی باید توجه داشته باشیم که نصف انرژی و اعتبارات شهری صرف این موضوع می‌شود، ولی آنطور که انتظار می‌رود جوابگو نیست. توسعه کانال‌های دفع آب‌های سطحی در سطح محلات تبریز و هدایت آنها به سمت تصفیه‌خانه های آب شرب شهری و یا دیگر مسیل‌های منتهی به بیرون شهر و بخصوص دریاچه اورمیه، شاید دم دستی‌ترین راهکار برای این موضوع باشد. شهر تبریز همانطور که اشاره شد، کانال‌های قدیمی و بزرگی برای دفع آب‌های سطحی دارد، و اگر مدیریت شهری ما بتواند کانال‌های کوچک محلی را به شریان اصلی وصل کند، تا حد قابل توجهی این مشکل حل خواهد شد. یک راهکار دیگر این است که در کنار پروژه‌های کلان شهری، سیستم دفع آب‌های سطحی را تعبیه و پیش بینی کنیم تا به مانند امروز شاهد تجمع آب در میادین بزرگ شهری نباشیم. مهمترین مسئله اما در این میان، فرهنگ‌سازی بین شهروندان است. ببینید مهمترین عامل انسداد مسیل‌های محلات، تجمع پسماند‌هایی است که خواسته و یا ناخواسته توسط افراد در سطح شهر رها می‌شوند. آنچه در سیلاب امروز شاهد آن بودیم، حرکت پسماند‌های رها شده بر روی آب و انسداد دریچه‌ کانال‌ها بود که موجب تجمع آب و بروز سیلاب شد. البته مدیریت شهری فعلی عملکرد خوبی در این حوزه دارد ولی بارش امروز و بروز سیلاب در اکثر محلات و میادین بزرگ شهری، گویای ناکارآمدی آن عملکرد بود؛ شاید هم حجم بارش امروز بیش از ظرفیت کانال‌ها و مسیل‌های شهری بود که باید مورد بررسی مجدد قرار بگیرد. یادمان باشد هر پسماندی اعم از پلاستیک، کاغذ، و... که در محیط شهری رها می‌کنیم، علاوه بر مشکلات زیست‌محیطی که به دنبال دارد، در خوشبینانه‌ترین حالت باعث خم شدن کمر یک همشهری، یک پاکبان برای برداشتن آن می‌شود؛ و بدتر از آن ورود پاکبانان زحمتکش به داخل کانال‌ها و مسیل‌های آب، برای بازگشایی آنها است. یادداشت: آیلار شایق ترکداری انتهای پیام/