دریاچه ارومیه خشک شد؛ فعالان محیط‌زیست هشدار طوفان نمکی می‌دهند

به گزارش آذرانجمن/وحید فاطمی, دریاچه ارومیه، روزگاری بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و دومین دریاچه شور جهان، امروز به‌طور کامل خشک شده است. این دریاچه که زمانی بیش از ۳۰ میلیارد مترمکعب آب در خود جای می‌داد و میزبان میلیون‌ها پرنده مهاجر بود، اکنون به پهنه‌ای وسیع از نمکزار تبدیل شده و چشم‌اندازی سفید و خشک جایگزین پهنه آبی آن شده است.

از دریاچه آبی تا کف نمکی

کارشناسان می‌گویند روند خشک‌شدن دریاچه ارومیه حاصل ترکیبی از تغییرات اقلیمی و سوءمدیریت منابع آب بوده است. کاهش بارندگی، افزایش دمای میانگین سالانه، برداشت بی‌رویه از رودخانه‌های ورودی و حفر هزاران چاه غیرمجاز در حوضه آبریز، نقش مهمی در رسیدن دریاچه به وضعیت کنونی داشته است. به گزارش منابع محلی، دریاچه‌ای که زمانی عمق آن به ۱۶ متر می‌رسید، حالا در بسیاری نقاط به کفه‌ای ترک‌خورده و پوشیده از نمک تبدیل شده است.

تهدید طوفان‌های نمکی

خشک‌شدن کامل دریاچه به معنای آغاز دوره‌ای پرخطر از طوفان‌های نمکی است. به گفته فعالان محیط زیست، دریاچه برای مهار این خطر باید دست‌کم ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب آب در خود داشته باشد. وجود این حداقل آب باعث مرطوب ماندن سطح دریاچه و سنگینی نمک‌ها می‌شود و از بلندشدن آن توسط باد جلوگیری می‌کند. در غیر این صورت، هر وزش باد می‌تواند میلیون‌ها تُن نمک را به هوا بلند کرده و به سمت شهرها و روستاهای اطراف منتقل کند.

پیامدهای این پدیده می‌تواند فاجعه‌بار باشد:

• تهدید مستقیم سلامت مردم از طریق بیماری‌های تنفسی و چشمی.

• نابودی تدریجی زمین‌های کشاورزی بر اثر نشست نمک بر خاک.

• مهاجرت گسترده ساکنان مناطق پیرامونی به دلیل شرایط ناسالم زیست‌محیطی.

ناکامی طرح‌های احیا

از سال ۱۳۹۲ تاکنون طرح‌های متعددی برای احیای دریاچه ارومیه به اجرا گذاشته شد؛ از جمله انتقال آب از رودخانه زاب، محدودیت کشت محصولات پرآب‌بر و احداث تونل‌های انتقال آب. اما بنا به نظر کارشناسان، این اقدامات پراکنده و ناکافی بوده‌اند. به اعتقاد فعالان محیط زیست، رویکرد اصلی باید تغییر کند: به جای شعار احیای کامل، تمرکز باید بر تثبیت حداقل آب مورد نیاز دریاچه و جلوگیری از بروز طوفان‌های نمکی باشد.

آینده‌ای مبهم و وابسته به تصمیمات امروز

دریاچه ارومیه اکنون نماد بارز بحران آب در ایران به شمار می‌رود. آینده آن، وابسته به مدیریت درست منابع آبی و همکاری میان دستگاه‌های مختلف است. بدون اصلاح الگوی کشت، کاهش برداشت آب زیرزمینی و تأمین حقابه زیست‌محیطی، حتی حفظ همان حداقل ۲ میلیارد مترمکعب آب نیز دور از دسترس خواهد بود.

کارشناسان هشدار می‌دهند اگر این روند ادامه یابد، فاجعه زیست‌محیطی در شمال‌غرب ایران تنها به استان‌های آذربایجان غربی و شرقی محدود نخواهد ماند و اثرات آن بخش‌های وسیعی از کشور را در بر خواهد گرفت.

انتهای پیام/