گروه اجتماعی آذرانجمن/ هادی میدانی؛ محمد علیمرادی کارگردان و مستندساز آذربایجانی از همان روزهای اول زلزله خوی در هشتم بهمن ۱۴۰۱ برای مستندسازی این زلزله و انعکاس وضعیت در منطقه حاضر می‌شود و درست زمانی‌که مشغول فعالیت در این منطقه بود، خبر زلزله 7.8 ریشتری ترکیه و سوریه باعث شد تا با توجه به ابعاد این فاجعه بزرگ انسانی و طبیعی بلافاصله عازم ترکیه شود. اولین تجربه‌ی علیمرادی در حوزه فیلم مستند بحران، به حضور تهیه گزارش و مستند از زلزله‌ قارا‌داغ در سال ۱۳۹۱ برمی ‌‌گردد. پس از آن نیز همواره در شرایط بحران‌های ناشی از بلایای طبیعی حاضر بوده و دست به مستند نگاری این فجایع زده است که حاصل آن در طی سال‌های گذشته، تهیه دو مستند «اوشاقلارین روایتی » و «آغ آبباق» از زلزله‌ی اخیر خوی، مستند «سن چاغیرسان گلرم من» با موضوع کمک‌های مردمی آذربایجان در سیل ترکمن‌صحرا، مستند «دنیزه هاردان گئدیر» از سیل بلوچستان، مستند «محبوب عمی»، از زلزله ترکمنچای، میانه و سراب و مستند «مئشه‌ تالانی» در مورد آتش‌سوزی جنگل‌های قارداغ است. در کنار این‌ها این کارگردان از سال ۱۳۸۸ و به‌مدت بیش از ۱۲ سال است که در حال تهیه گزارش و مستند از فاجعه زیست‌محیطی دریاچه اورمیه است که فیلم‌های مستند «اکیزلر»، «اونودولموشلار»، «گولون اوشاقلاری» و «به‌یاد دریاچه اورمیه» نتیجه این تلاش‌هاست و همچنان به کار خود در حوزه مستندسازی معضلات آذربایجان ادامه می‌دهد. «سس گلیور، جانلی وار» روایت جدید وی از زلزله مهیب و ویرانگر ترکیه است که در آن از دریچه دوربین‌اش روایت خانواده‌های داغ‌دیده و گروه‌های امدادی را در قالب روایتی انسانی و زیبا به‌تصویر کشیده است. پس از تجربه ساخت مستند اکیزلر در قزاقستان این دومین تجربه علیمرادی از ساخت مستند در خارج از ایران است. باید گفت جمع آوری مستندات، ارائه گزارش و ساخت فیلم‌های مستند نقش مهمی در مدیریت بحران دارد. چنین مستندهایی علاوه بر این‌که آگاهی‌های مردم را در مورد علل بروز چنین بحران‌هایی افزایش می‌دهد، این فجایع را در و حافظه جمعی ما ثبت می‌کند و باعث می‌شود تا نگاه انسانی در جامعه ما تقویت شود. در گفتگویی با محمد علیمرادی، مستندساز آذربایجانی به تجربیات او از تهیه فیلم مستند در مناطق زلزله زده ترکیه می‌پردازیم: ۵ روز در شوک عمق فاجعه زلزله ترکیه بودم علیمرادی در گفتگو با خبرنگار آذرانجمن عنوان می‌کند: زلزله ترکیه یک فاجعه در سطح بین المللی بود که برای هر کدام از شهرها و کشور های اطراف یک زنگ خطر محسوب می‌شود. بعد از اولین زلزله بزرگ ترکیه من به مناطق زلزله زده رفتم و ۱۱ روز در شهر قهرمان ماراش سکونت داشتم و در میان زلزله زده ها زندگی کردم‌. صحبت درباره این موضوع برایم بسیار سخت است و اینکه دوباره آن روزهای تلخ در قهرمان ماراش را به خاطر بیاورم. اما روزی دوباره به آن شهر سرخواهم زد، چون من در گریه‌های این مردم، در سرما خوابیدن هایشان و غم از دست رفت عزیزان شان شریک هستم. این کارگردان آذربایجانی که تجربه حضور خود در مناطق زلزله زده ترکیه را با چشمانی گریان و صدای لرزان بیان می‌کرد، افزود: همانطور که می دانید من زمان وقوع این فاجعه سعی کردم یک فیلم مستند بسازم؛ بر اساس فعالیتم در حوزه مستند سازی بحران که گونه خاصی از مستند سازیست، در اولین روز ورودم به قهرمان ماراش؛ نمیدانستم که باید چه‌کاری را انجام دهم، در حالی که از ۵ سال گذشته در انواع شرایط بحرانی حضور داشته و در آن فضا‌ها قرار گرفته بودم؛ اما فاجعه زلزله ترکیه به قدری بزرگ و دردآور بود که من نتوانستم از همان روز اول دست به دوربین بزنم. بلکه تنها کاری که میتوانستم انجام دهم؛ نگاه به فضای اطرافم همراه با غم و اندوه بود! شاهد همدلی جهانی در زلزله قرن بودم مستندساز تبریز با اشاره به اینکه، همدلی و اتحاد در ترکیه نشان داد که حس انسان دوستی هنوز هم در بین تک تک انسان های جهان وجود دارد‌، عنوان کرد: در زمان وقوع زلزله ترکیه یک هارمونی غیر قابل انتظار در ترکیه رخ داد. در آن لحظه تمامی ایدئولوژی های سیاسی کنار گذاشته شد و مردم جهان در کنار یکدیگر و دست به دست هم سعی در کمک به مردم داغ دیده ترکیه شدند. حتی منظره‌ای را شاهد بودیم که در آن نیروهای اوکراینی و روسیه در یک خیابان در کنار هم مشغول امدادرسانی بودند. ارتباط برای یک کارگران و فیلم ساز بسیار مهم است. من چون به زبان ترکی می‌توانستم ارتباط برقرار کنم، سعی داشتم با تعامل بیشتر فعالیت خود را انجام دهم. با توجه به شرایط غم‌انگیزی که تمام فضا را احاطه کرده بود و تصاویر وحشتناکی که در افراد مشاهده می‌شد. سعی می‌کردم با احتیاط کامل تصویربرداری کنم. محمد علیمرادی تاکید کرد: یکی از مهمترین فرهنگ‌های مشترکی که در سرتاسر ترکیه شکل گرفته، اهمیت دادن به رسانه هاست‌، مردم ترکیه به خبرنگاران و فیلم‌سازان احترام خاصی قائل هستند که به نظر من این مسئله به نوع آموزش آنان برمیگردد؛ من بدون هیچ مجوزی و یا ترس و اضطرابی به مناطق زلزله زده رفتم، اول فرض می‌کردم مشکلی پیش بیاید. اما مردم ترکیه صرفا بخاطر اینکه دوربین در دستم بود به من کمک می‌کردند. همچنین در کنار من صدها عکاس و خبرنگار فعالیت می‌کردند و شرایط موجود را به تمامی نقاط دنیا انعکاس می‌دادند و کسی دامن گیر این شرایط نبود و طبیعتا مشکلی برای من نیز به وجود نیامد. شرایطی نیز که دولت و ارتش ترکیه برای خبرنگاران و مستندسازان به وجود آورده بود فوق العاده بود. به عنوان مستند ساز به من کمک زیادی کردند و حتی در طی سفرم وسیله نقلیه برای رفت و آمد و همچنین تجهیزات مورد نیاز مرا را فراهم کردند. مقابل زلزله‌ای همانند زلزله ترکیه آسیب‌پذیر هستیم محمد علیمرادی با بیان اینکه، حجم تاب آوری ساختمان های که در کشور خودمان ساخت می شود در برابر چنین فاجعه هایی بسیار بسیار کم است، عنوان کرد: بناهایی در مناطق زلزله زده ترکیه بود که با قدمت ۸۰ یا ۹۰ ساله، بدون هیچ آسیبی جدی سرجای خود مانده بودند، اما ساختمان های چند طبقه‌ای که در سال اخیر توسط پیمانکاران ساخته شده بودند با خاک یکسان شدند که در این ساختمان ها پیمانکار به طور غیر استاندارد اقدام به ساخت واحدهای مسکونی اقدام کرده بودند. او ادامه داد: فیلم مستند صرفا یک نگاه است که زندگی افراد را روایت می‌کند، اما تجربیات من نشان داد اگر چنین زلزله‌ای با وسعت زلزله ترکیه در شهر و کشور ما رخ بدهد، ما آمادگی اقدام به کمک نخواهیم داشت و وقتی که این زنگ خطر به صدا در بیاید ما توانایی فرار از این بحران را بخصوص در کشور خودمان طبیعتا نخواهیم داشت. تبریز مقابل زلزله کاملا بی‌دفاع است! این مستندساز بحران با تاکید بر اینکه ۵۰ درصد کمک ها در زلزله بزرگ ترکیه از سوی خیریه ها و گروه‌های مردمی صورت می‌گرفت، تاکید کرد: در زمان وقوع زلزله ای که ۱۱ استان ترکیه را تحت تاثیر گذاشته بود، راه‌های زمینی و هوایی بخصوص تورکیش ایر در امداد رسانی به آسیب دیدگان نقش بزرگی داشتند، اما اگر وضعیت راه های زمینی و هوایی شهری مانند تبریز را در نظر بگیریم، متوجه می‌شویم که وضعیت تبریز برای چنین مواقع بحرانی اصلا مساعد نیست و در واقع در مقابل زلزله کاملا بی‌دفاع هستیم. اگر فاجعه اینچنینی به خصوص در مناطق حاشیه نشین تبریز رخ دهد تقریبا قادر نخواهیم بود از طریق راه های موجود امداد رسانی انجام دهیم‌ و شاهد وضعیت بسیار وحشتناک در تبریز خواهیم بود. مسئولان خطای دریاچه اورمیه را تکرار نکنند از دیگر اقداماتی که در زمان وقوع زلزله بزرگ ترکیه صورت گرفت، درخواست کمک رسانی بین المللی توسط رئیس جمهور ترکیه بود. این مسئله در روزهای اولیه بسیار مهم بود و تیم‌های امدادرسانی بسیاری بعد از درخواست ترکیه در مناطق زلزله زده حضور یافته بودند و تیم هلال احمر تبریز نیز در کنار دیگر تیم های امداد رسانی ایرانی در این مناطق به امداد رسانی مشغول بودند. اما آیا ما نیز در چنین مواقعی میتوانیم غرور خود را زیر پا گذاشته و برای خواستار کمک از دیگر کشور‌های جهان شویم؟ نمونه بارز این موضوع فاجعه زیست محیطی دریاچه ارومیه بود! اما ما تا به حال چنین اقدامی را از طریق مقامات و مسئولان شاهد نبوده‌ایم. می‌خواهم فیلم «سس گلیور، جانلی وار» دیده شود علیمرادی در رابطه با فیلم مستند جدید خود که روایتگر زلزله مهیب و ویرانگر ترکیه می‌باشد، توضیح داد: هر صاحب اثر و فیلم سازی که اقدام به تهیه فیلم می‌کند، قطعا میخواهد که اثر تولیدی‌اش به دست مخاطبان برسد. من نیز باتوجه به متفاوت بودن فیلم «سس گلیور، جانلی وار» که بر اساس ژانر مستند بحران تهیه شده است، دوست دارم که این اثر در سینماها پخش شود اما فکر می‌کنم برای دریافت مجوز زمان زیادی را نیاز داشته باشد. اما در نظر دارم برای مخاطبان خاصی که خودشان نیز در حوزه مستند بحران، فیلم‌سازی، فعالین حوزه مسکن، کنشگری اجتماعی و اقدامات خیریه فعالیت دارند، حتی اگر شده در یک سالن کوچک این فیلم را به نمایش بگذارم تا بررسی این فیلم مستند، شرایط موجود خودمان در زمان وقوع بحران های مانند زلزله ترکیه را ارزیابی کنیم. انتهای پیام/