بررسی آذرانجمن:
درآمدزایی با کودکان کار اینستاگرامی
کودکان کار اینستاگرامی به پدیده ای نوظهور در فضای مجازی اشاره دارد که کودکان توسط والدینشان به خدمت گرفته میشوند تا از طریق به نمایش گذاشتن جنبه های مختلف حیات زیستی شان سودآور باشند.
گروه اجتماعی آذرانجمن: فضای مجازی و به ویژه اینستاگرام به محل کسب درآمد تبدیل شده است، برخی سلبریتی‌ها معمولاً با نمایش گوشه‌ای از زندگی پرزرق و برق خود، فالور جذب کرده و از این طریق درآمد کسب میکنند، این در حالی است که شنیده میشود آنها با رونق گرفتن این راه افرادی را مسئول تبلیغات صفحه شخصی خود میکنند، در این میان برخی خانواده‌ها نیز از این رقابت جا نمانده و اگر فرزندشان توانایی جالبی دارد آن را در قالب پست یا استوری در معرض نمایش گذاشته و سعی میکنند برای کسب درآمد، فالور جذب کنند. نکته حائز اهمیت در این میان، سوءاستفاده برخی والدین از زیبایی خدادادی فرزندشان است، نمایش زیبایی راه میانبری برای کسب فالور و درآمد است این ماجرا تا جایی پیش می‌رود که همین والدین برای تبلیغات روی فرزندشان حساب ویژه‌ای باز میکنند و از آنها می‌خواهند برند یا محصولی را تبلیغ کنند. استفاده ابزاری از کودکان در فضای مجازی نوعی آزار محسوب میشود؛ آزاری که تبعات آن در زندگی آینده کودک بی‌اثر نخواهد بود.
حال برای واکاوی این موضوع به سراغ نفیسه اقبال، کارشناس ارشد روانشناسی و غزاله دلفانی، فعال حقوق کودکان رفته ایم که در ادامه مصاحبه خبرنگار آذرانجمن با این دو کارشناس را می خوانید:
کودکان ویترینی منبعی برای کسب درآمد!
نفیسه اقبال، کارشناس ارشد روانشناسی در گفتگو با آذرانجمن در توضیح پدیده به کارگیری کودکان در پیج‌های اینستاگرامی عنوان کرد: امروزه به یمن فضای مجازی، آرزوی مشهور شدن بسیار آسانتر و همه گیرتر از گذشته شده است. معروفیت دیگر تا زمانی که در رسانه های اجتماعی قدرت داشته باشید، نیاز به داشتن استعداد خاصی ندارد. چند سالی ست که در کشور ما یکی از گروه هایی که در اینستاگرام به نمایش گذاشته میشوند و پس از دوره ای کوتاه بسیاری از آنها به مثابه خرده سلبریتی ها مشهور و محبوب میشوند ، کودکان هستند ، کودکانی که عموما توسط خانواده و مخصوصا مادران خود در فضای مجازی بعنوان مدل تبلیغاتی یا مدل ایده آل یک کودک بازنمایی میشوند و از آنان بعنوان کودکان کار اینستاگرامی یا کودکان ویترینی یاد میشود.
اقبال، با بیان اینکه اینستاگرام بستری نو برای حضور والدین و کودکان در فضای مجازی فراهم کرده، اضافه کرد: کودکان کار اینستاگرامی به پدیده ای نوظهور در فضای مجازی اشاره دارد که کودکان توسط والدینشان به خدمت گرفته میشوند تا از طریق به نمایش گذاشتن جنبه های مختلف حیات زیستی شان سودآور باشند. در تعریفی که یونیسف از کودکان کار مجازی ارائه داده ، به افراد زیر ۱۸ سال که بوسیله والدین و نزدیکان در صفحات مختلف مجازی به هر دلیلی تبدیل به یک شخص مشهور شده گفته میشوند و اتفاقا کودکان کار مجازی در طبقه متوسط و پولدار جامعه که والدینشان اعتقاد دارند به حقوق فرزندانشان پایبندند بیشتر رخ میدهد.
کارشناس روانشناسی بیان کرد: مدرنیته جامعه ای نمایشی است که به شدت بینایی محور است؛ به عبارتی جهان اجتماعی ما حول امر بصری شکل میگیرد. در این بین «بدن» به مثابه کالایی که به نمایش در می آید و تولید لذت میکند، میتواند برای مخاطبان جامعه‌ی نمایشی عنصر جذاب باشد که به افزایش فالوورهای صفحات اینستاگرامی کودکان کار کمک میکند. در این صفحات از کودکان و بدن آنها به مثابه عنصر نمایش استفاده می شود. این کودکان به نحو خاصی لباس می‌پوشند، آرایش می.کنند و صحبت می کنند تا با نمایش خود و حیات زیستی شان به مخاطبان این صفحات لذت یا اطلاعات بفروشند. بدن و حیات زیستی این کودکان بکار گرفته میشود تا در فرآیند کسب منفعت سودآور باشد.
وی در تشریح بهره‌کشی از کودکان افزود: در برخی از موارد حریم شخصی کودک کاملا از بین می‌رود، چون در این سن کودک هنوز به سنی نرسیده که از او اجازه بگیرند و بدون رضایت او صورت میگیرد و ممکن است کودک هیچ علاقه‌ای به کاری که انجام می دهد نداشته باشد و مصداق کامل نبود حریم شخصی کودک است که از طرف خانواده نقض میشود. عکس‌هایی که از کودک در هر زمان ثبت میشود و تمام لحظه‌های زندگی او برای کاربران به نمایش گذاشته میشود هم نمونه‌ای از نقض حرمت او است.
هویت کودکان اینستگرامی نمایشی است
وی با بیان اینکه کودکی بخش مهمی از هویت هر فرد بوده و در آینده شکل‌دهی شخصیت آنها تاثیر گذار است، اظهار کرد: کودکانی که در اینستاگرام نمایش داده میشوند؛ خانواده هایشان برایشان هویت انتخاب میکنند یعنی اینکه چه کلاس هنری شرکت کنند، کدام رشته ورزشی را انتخاب کنند. به عبارتی والدین بر اساس خواسته خود هویت کودک را انتخاب میکنند هویت کودکان اینستگرامی به یک هویت نمایشی تبدیل میشود، یعنی هویت آنها به جز چیزی که نمایش میدهد نیست و همین امر موجب میشود که کودک در سنین نوجوانی با یک چالش بزرگ در باب هویت خود روبه رو شوند، چرا که عدم شکل‌گیری هویت درست باعث عدم شکوفایی فرد میشود که مشکلات زیادی را در پی دارد. فضای مجازی صحنه‌ای فرهنگی و اجتماعی است که فرد خود را در موقعیت‌های متنوع و نقش‌های گوناگون می‌بینند، بنابراین زمینه‌ای برای آسیب‌پذیری شخصیت کودک فراهم شده و نتیجه‌ای جز پیدایش هویت چندگانه را در پی ندارد.
نفیسه اقبال ادامه داد: زمانی که کودکان به جای کودکی کردن به دنبال کارهای بزرگتر از سن خود هستند، یکی از مهم‌ترین مرحله‌های رشد خود یعنی کودکی را از دست داده و بازیچه دست والدینی میشود که برای جذب دنبال‌کننده دست به هر کاری می‌زنند و معصومیت فرزند خود را فدا میکنند؛ این موضوع هم باعث میشود که کودک زودتر به سن بلوغ رسیده و هم مشکلاتی برای او در سن بلوغ نمایان میشود.
کودکان اینستاگرامی در آینده منزوی خواهند شد
وی درباره دیگر آسیب‌هایی که در مورد این کودکان میتواند رخ دهد گفت: این اقدامات به کودکان آسیب‌های روانی وارد میکند، ایجاد استرس از طرف خانواده به دلیل حجم زیاد کار، همچنین خستگی ناشی از تبلیغات، استوری گذاشتن و پست کردن عکس‌های مختلف از کودک او را آزار می دهد.
این روانشناس در توصیه به والدین گفت: یکی از آسیب‌های مهم که والدین فراموش میکنند، پاک نشدن فیلم‌ها از حافظه اینترنت و تصویری است که والدین از کودک خود در حافظه افراد باقی می‌گذارند ، برای مثال پدر و مادر فیلمی از فرزندان خود به اشتراک می‌گذارد که از نظرشان بانمک است و فیلم به سرعت پخش میشود به گونه ای که از دست پدر و مادر خارج شده و نمی‌توانند جلوی انتشار آن فیلم را بگیرند و بسیاری از افراد آن فیلم را دیده‌اند و شروع به مسخره‌کردن کودک میکنند، در حالی که قصد پدر و مادر چیز دیگه‌ای بوده، ولی نگرش قسمتی زیادی از افراد جامعه، دوستان و آشنایان از آن کودک خردسال همان فیلم به نظر بانمک است، این کار احتمالا منجر به منزوی‌شدن و دوری‌کردن از جامعه باشد؛ همچنین پدر و مادر که چنین بلایی سر کودک خود آورده، پشیمان که برای جذب فالوور دست به چه کاری‌زده و کل آینده فرزند خود را با دستان خود تباه کرده‌اند؛ این روایت چندان دور از انتظار نیست، شاهد مثال این موضوع پسر بچه‌ی شمالی بود که زمان درس جواب دادن چند بار کلمه شیب و بام را با حالت و چهره ای خاص تکرار میکند و معلم هم از این ناتوانی در پاسخگویی فیلم میگیرد و شروع به بلوتوث کردن میکند و به سرعت سر از تلفن‌های همراه افراد پیدا میکند، در نهایت این موضوع باعث شد که این پسر بچه ترک تحصیل‌کرده و منزوی شود.
امنیت کودکان اینستاگرامی در خطر است
وی در پایان درباره آسیب‌های سوءاستفاده از کودکان در فضای مجازی عنوان کرد: برخی از والدین اطلاعات لحظه به لحظه از مکانی که کودک خود در آنجا حضور دارند را منتشر میکند که این کار به طور بالقوه ایمنی آن ها را به خطر می‌اندازد. این کار باعث میشود که برخی از افراد با هدف کسب سود دست به دزدیدن کودک بزنند. گاهی والدین تمام خصوصیات و اتفاق‌هایی که یک در طول یک روز برای کودک خود می‌افتد را با افراد غریبه‌ای به اشتراک بگذارند و ممکن است باعث سوء استفاده برخی از اطلاعات شخصی شود و شاید هم در آینده ضربه بزرگی را به کودک وارد کند.
استخدام کودکان در شرکت‌های تجاری برای جذب فالور!
غزاله دلفانی، فعال حقوق کودکان در گفتگو با آذرانجمن گفت: استفاده از کودکان برای بازاریابی و بالا بردن فالوور و تجارت اینترنتی رشد چشمگیری داشته است، بسیاری حتی با استخدام کودکان برای بالا بردن صفحه های اینستاگرامی و کسب درآمد استفاده کنند، متاسفانه دولت و مجلس نیز در خصوص هنوز قدمی برنداشته و پلیس فتا نیز بصورت جدی واکنش نشان نمی‌دهد و این روند ادامه دارد.
این فعال حقوق کودکان در مورد چرایی استفاده از کودکان در امور تبلیغاتی بیان کرد: معمولا در کل دنیا تماشای ویدیوی کودکان جذاب است و بازخوردهای میلیونی در شبکه های مجازی دارد، اما از آنجایی که والدین سعی نمی کنند که تولید محتوای مفید داشته باشند متاسفانه از کودکان بهره کشی میکنند، اما ابعاد منفی این اقدام، مشکلات اجتماعی و اختلالات روانی کودکان را در نظر نمی‌گیرند.
غزاله دلفانی، در خصوص آسیب‌هایی که در مورد کودکان کار اینستاگرامی رخ میدهد گفت: ابعاد آسیب‌های وارده بر این کودکان گسترده است. تصور کنید؛ کودکی که مدام با فالو، لایک و کامنت سر و کار دارد و در حال نمایش دادن خود و آفرین و تحسین گرفتن است و فیلم و عکس هایش محفوظ نبوده و حریم شخصی اش حفظ نشده، بعدها با چه آسیب هایی مواجه خواهد شد، یعنی وقتی که این کودک وارد جامعه و یا مدرسه می شود با افسردگی و گوشه گیری مواجه می شود و یا از طرفی شاید بخواند از بچه های دیگر که حالت معمولی داشتند و معمولی بزرگ شدند انتقام بگیرد.
وی در آخر از مسئولین درخواست کرد: عاجزانه از دولت، اورژانس اجتماعی، پلیس، صدا و سیما و سایر رسانه ها خواهش می‌کنم که به این قضیه پایان دهند. باید قوانین حمایتی از کودکان وضع شود و باید با پدر و مادرهای غیرمسئول برخورد شود تا از تبعات این مشکلات اجتماعی جلوگیری شود.
گزارش از : عاطف احدپور
انتهای پیام/