گروه سیاسی آذرانجمن: سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در سفر وزیر خارجه جمهوری خلق چین به تهران در آستانه پنجاهمین سالگرد برقراری روابط دیپلماتیک دو کشور، هفته گذشته با حضور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران و همتای چینی آن به امضا رسید. بر اساس اظهارات سخنگوی وزارت امور خارجه، در این سند همه ابعاد همکاری‌ های تجاری، اقتصادی و حمل و نقل دو کشور به همراه مشارکت ایران در طرح «یک کمربند یک راه» ذکر شده و یک محوریت خاصی به بخش خصوصی دو طرف داده شده و همکاری ‌های این بخش برای دو طرف مورد تاکید قرار گرفته است. در همین مورد برای کسب اطلاعات بیشتر گفت و گویی با آصف حاجی زاده، کارشناس مسائل سیاسی داشته ایم: آذرانجمن: اثرات قرارداد سند همکاری ۲۵ساله ایران و چین را در آینده سیاسی کشور چگونه می بینید؟   لیبرال ها، تجدیدنظرطلبان و ایرانشهری ها در میدان گفتمانی غرب بازی می کنند حاجی زاده: پیش از اینکه به این سوال پاسخ دهم ضرورت دارد مقدمه ای در باب ورود به مبحث خدمت تان عرض کنم، انقلاب اسلامی در شرایطی بلوغ یافت و توانست نظام شاهنشاهی را برچیده و نظام جمهوری اسلامی را تاسیس کند که ساختار نظام بین الملل دو قطبی بود و در طول دوران جنگ سرد نیروهای سیاسی داخل کشور یعنی لیبرال ها در پی این بودند که دولت ایران وابسته به آمریکا و غرب باشد و نیروهای چپ مارکسیستی در تلاش بودند تا دولت ایران متکی بر شوروی و کشورهای سوسیالیستی باشد و آرایش سیاسی گروه ها بر این مبنا تعریف می شد. اما اکثر نیروهای سیاسی اسلامی خصوصا امام خمینی(ره) و پیروانش از همان آغاز حرکت سیاسی شان با اتکاء به الگوی تمدنی اسلام در دوران جنگ سرد سلطه استکباری هر دو قطب جهانی شرق و غرب را نفی کرده و به حاکمیت مسلمانان بر سرنوشت خود تاکید کرده اند. با این پیشینه در حال حاضر نیز ناسیونالیست ها، لیبرال ها و بخش اعظمی از تجدیدنظرطلبان و ایرانشهری ها جملگی در میدان گفتمانی غرب بازی کرده و به طرق مختلف مردم را تحریک می کنند تا به بهانه فشارهای تحریم و ... ، ایران بالاجبار سلطه آمریکا و غرب را پذیرفته و از اهداف تمدنی خود دور شوند. اما نیروهای انقلابی سعی می کنند از ظرفیت های موجود هر چند ضعیف چند قطبی جهان استفاده کرده و ضمن حفظ استقلال در برابر فشارهای غرب مقاومت کرده و راه پیشرفت را برای خود باز کند. آذرانجمن: با توجه به این که بر اساس بعضی اخبار این سند همکاری الزام آور نیست، آیا ایران می تواند تبدیل به متحد استراتژیک چین شود؟  

در «راهبرد خاورمیانه بزرگ» غرب و آمریکا جایی برای ایران نیست

حاجی زاده: در این رابطه نیز باید بگویم که غرب یعنی آمریکا و شرکایش در مورد خاورمیانه از سال ها پیش "راهبرد خاورمیانه بزرگ" را تدوین کرده و اجرا می کنند در این راهبرد جایی برای تمدن و امت اسلامی وجود ندارد. خاورمیانه به کشورهای کوچک تبدیل شده دولت های ملی سکولار حاکم شده و ارزش های سرمایه داری غرب بر آن غالب خواهد گشت. اما جمهوری اسلامی با اتکاء به راهبرد تمدن اسلامی سعی کرده است تا نقش محوری را در چند قطبی سازی جهانی ایفاء نماید به همین خاطر از یک طرف راهبرد مقاومت را در منطقه خاورمیانه به پیش برده است از سوی دیگر برای مهار قدرت آمریکا با دولت های روسیه، چین، ژاپن و دولت های اسلامی منطقه وارد تعامل و همکاری گردیده است. سند همکاری راهبردی امضاء شده با چین در واقع در همین راستا است و جمهوری اسلامی سال هاست که این راهبرد را پیش برده است اما نمایش امضاء این سند در واقع نماینگر این موضوع است که ایران و چین در تمامی زمینه ها همکاری های راهبردی خود را برای چندقطبی سازی جهانی پیش خواهند برد و عرصه برای آمریکا در منطقه هر روز تنگ تر خواهد شد. آذرانجمن: با توجه این که سند همکاری ایران چین در آستانه تعیین تکلیف برجام امضا شده است به نظر شما در وضعیت نهایی برجام چه تاثیری دارد؟

سند راهبردی با چین مانعی برای تحقق برجام نخواهد بود

حاجی زاده: می توان این گونه بیان کرد که انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی "ضد غربگرایی" است و "ضد غرب" نیستند و جمهوری اسلامی به خوبی می داند و تجربه کرده است که آمریکایی ها و شرکایش به قوانین بین الملل که حتی در مواردی ناقض حقوق انسان ها و ملت هاست پایبند نیستند در موضوع برجام نیز جمهوری اسلامی به دنیا نشان داده است که حاضر است به قواعد بین المللی احترام بگذارد اما آنها می خواهند با نقض حقوق مردم ایران، ماهیت نظام اسلامی و حاکمیت مردمی را زیر سوال ببرند. اگر توافق برجام به معنای پذیرش سلطه آمریکا تلقی شود. بله امضاء سند راهبردی با چین یعنی بی ارزش شدن توافق برجام، اما اگر برجام توافقی برای به رسمیت شناختن حقوق مسلم مردم ایران در چارچوب قوانین بین المللی باشد امضاء سند راهبردی با چین نه تنها مانعی برای آن نیست بلکه چون چین خود به نوعی شریک برجام است می تواند کمک بیشتری بکند. آذرانجمن: قراردادهای مشابه با قرار داد سند همکاری ایران چین آیا موجود است و نتیجه آن قرارداد ها در آن کشور ها چگونه بوده است؟  

فناوری های مورد نیاز کشور را از چین تامین خواهیم کرد

حاجی زاده: چین در حال حاضر همکاری های راهبردی چندجانبه ای با روسیه، ترکیه، پاکستان، قطر، کره شمالی و دیگر کشورها دارد این کشورها توانسته اند فناوری های مورد نیاز خود را از چین تامین کنند در زمینه های دفاعی توانمندی های خود را افزایش دهند پاکستان در زمینه توسعه بنادر و راه های ارتباطی و خطوط انتقال انرژی از سرمایه گذاری های چینی ها بهرمند شده است. جدای از این نوع نگاه باید گفت که در واقع چین با ایران و یا کشورهایی که اسمشان آمد رابطه دوجانبه برقرار نمی کند سند راهبردی نشان می دهد که چین و ایران در زمینه پیشبرد نظام چند قطبی وارد رابطه های چندوجهی خواهند شد یعنی کشورهایی اسلامی منطقه در همبستگی باهمدیگر با چین و روسیه و ... به مفهوم نظام چند قطبی معنا خواهند بخشید. باید بخاطر داشت که نظام دوقطبی پایان یافته و آمریکا در تلاش است تا بر کل جهان استیلا پیدا کند و چین بیشتر از هرکسی به قدرت جهان اسلام متکی است. بطوریکه در مورد مسئله ایغورها اخیرا به صراحت اعلام کرد که غرب به بهانه حمایت از ایغورها می خواهد بین جهان اسلام و چین فاصله بیاندازد. آذرانجمن: با توجه اختلاف نظرهای چین و روسیه در بعضی مسائل آیا سند همکاری ایران چین، ایران را در دوراهی روسیه چین قرار می دهد؟  

ائتلاف برای نظام چند قطبی در صحنه بین المللی

حاجی زاده: نباید اشتباه کرد روسیه و چین برای مقابله با آمریکا به همدیگر نیاز دارند چین و روسیه شاید در بعضی موارد از تضاد منافع برخوردار باشند اما این تضادها اساسی و کلی نیست. باید توجه داشت که ائتلاف بین چین، روسیه و جهان اسلام خصوصا با محوریت جمهوری اسلامی پیش از آنکه مبتنی بر منافع ملی باشد مبتنی بر "چشم انداز مشترک" در آینده است و یکی از نقاط مشترک همان ایجاد نظام چند قطبی در صحنه بین المللی است. اولویت این موضوع بیشتر از منظر منافع بلند مدت قابل فهم است. رقابت های چین و روسیه بر پایه الگوهای استکباری نیست. همچنین جمهوری اسلامی بر پایه ارزش های اسلامی، مستقل و تمدنی خود هیچ وقت به برقراری مناسبت های سلطه گرانه اجازه نخواهد داد. باید توجه داشت که امضاء سند همکاری جمهوری اسلامی ایران با چین از موضع ضعف نبوده و نخواهد بود بلکه جمهوری اسلامی به لحاظ جغرافیای سیاسی در موقعیتی قرار دارد که یک طرفِ نظام چند قطبی جهان است و نقش مدیریتی آن در مناسبت های منطقه ای و جهانی در گام های بعدی بیشتر روشن خواهد شد. مطالب مرتبط: سید جواد میری: چین متحد استراتژیک ایران نخواهد بود امیررضا اسعدی: بازی ایران با کارت قرارداد ۲۵ ساله با چین در مذاکرات احیای برجام انتهای پیام/