گروه فرهنگ و هنر آذرانجمن: کتاب “ای جماعت اویانین” که گزیده اشعار و شرح حیات و افکار مرحوم محمد عاکف ارسوی است در روزهای پایانی سال ۱۳۹۹ در تبریز منتشر شد. در این کتاب ۲۳۰ صفجه علاوه بر پیشگفتار مسعود صدرمحمدی که اثر به اهتمام او منتشر شده است، شرح حال مبسوطی از زندگی و دوره حیات ارسوی، همچنین شرحی از آثار و نسخه های مختلف منتشر شده آثار او به زبان فارسی ارائه شده است. پس از این شرح حال گزیده ای از کتاب “صفحات” شاعر ملی ترکیه در ۱۸۰ صفحه با رسم الخط معاصر ترکی آذربایجانی و شرح لغات سخت متن آمده است. در انتخاب اشعار تلاش شده است اشعار هم بازگوی کننده جنبه های ادبی و بدیعی جهان شعری عاکف و هم نمایش دهنده جهان فکری و ایدئولوژیک او باشند. صدرمحمدی در مقدمه خود در این کتاب چنین نوشته است: ” آنچه پیش رو دارید گزیده ای است از کتاب صفحات محمد عاکف ارسوی که به حق باید او را در شمار محبوبترین مردان تاریخ معاصر ترکیه دانست. محمد عاکف ارسوی نمادی از غیرت اسلامی و حمیت ملی در راستای تحقق آرمان‌های والای انسانی – اسلامی است. او در اثر خود که در سخت ترین روزهای یک امپراطوری ۶۰۰ و اندی ساله در حال نگارش بود تمام تلاش خود را بکار می‌گیرد تا از یاس و خودباختگی نسل جوان جلوگیری کند و رادی و پایمردی را بار دیگر در روح این نسل به حرکت وادارد. با توجه به همین است که اشعار او گاه نمادی از یک آتشفشان در حال جوشش، گاه مرثیه ای جانکاه، گاه چکامه‌ای تعلیمی و گاه واگویه‌ای صمیمی است. او تمام قد آیینه‌ای است از تمام اضطراب‌ها، بیقراری‌ها، تشویش‌ها، دلواپسی‌ها و حتی سراسیمگی‌های بزرگ‌مردانی که کیان اسلامیت را در خطر می‌دیدند و حاضر بودند تا هر سختی و جان‌نثاری را برای در امان ماندن این کیان به تن بخرند. مسعود صدر محمدی، پژوهشگر حوزه تاریخ عثمانی در مصاحبه با خبرنگار آذرانجمن‌ در توضیح کوتاه از حوزه فعالیتی خود بیان کرد: بنده دانشجوی مقطع دکترا در حوزه تاریخ عثمانی هستم و دوره متاخر امپراتوری عثمانی، موضوع اصلی فعالیت‌های من می باشد. همچنین در حوزه سیاست های امپراتوری عثمانی در حوزه ایران و قفقاز به مطالعه و پژوهش می پردازم. اندیشه‌ها و اشعار محمد عاکف ارسوی‌ در تطورات اندیشه اسلامی نقش اساسی داشت مسعود صدر، در رابطه با اهداف خود از ترجمه و نشر کتاب «ای جماعت اویانین» گفت: با توجه حوزه فعالیتی که داشتم با افکار و اندیشه‌ها و اشعار مرحوم محمد عاکف ارسوی آشنا شدم و سال‌هاست که کتاب اصلی ایشان که «صفحات» نام دارد و در واقع دیوان ایشان محسوب می شود، جزو کتاب‌های بالینی من بوده و در مقطعی تصمیم گرفتم با توجه به‌ اهمیتی که مرحوم ارسوی در تاریخ امپراتوری عثمانی و تاریخ معاصر ترکیه و همچنین تطورات اندیشه اسلامی و ایدئولوژی اسلام گرایی داشت، این اشعار را در ایران هم مطرح کنم و به دست مخاطب ایرانی برسانم.‌ با توجه به همین فکر و زمینه اصلی تصمیم گرفتم تا کتاب «ای جماعت اویانین» که هم اکنون در دسترس شهروندان محترم هست را تهیه کرده و تقدیم جامعه فکری ادبی ایران کنم. پژوهشگر حوزه تاریخ عثمانی، در مورد تاثیرات اندیشه های دوره عثمانی در ایران عنوان کرد: اساساً تحولات اندیشه دوره متاخر عثمانی که از دوره «تنظیمات» شروع می شود، تاثیر بسیار مستقیم و قابل توجهی در حیات فکری سیاسی ما ایرانیان داشته و در واقع از دوره تنظیمات به بعد، این امپراطوری تبدیل به یک الگو برای سیاست‌گزاران و دیوان سالاران ایرانی می شود. در ادامه با افزایش راه‌های ارتباطی ایرانیان با عثمانی، اندیشمندان عثمانی تبدیل به یک قطب اندیشه ای برای متفکران و فضای فکری ایران می‌شوند. این تعامل به تاثیرپذیری به واسطه حضور مستقیم نویسندگان، روشنفکران، تجار و دیوانسالاران ایرانی در استانبول و سایر نقاط عثمانی است و هم به واسطه ترجمه‌ها و انتقال‌هایی که از آثار فکری و ادبی عثمانی به ایران انجام می شود. در چنین وضعیتی از دوره نوعثمانیان به بعد ما شاهد تاثیرگذاری قابل توجه جامعه روشنفکری عثمانی و جناح حاکمیتی عثمانی در داخل ایران هستیم. شاهد تاثیرپذیری ایرانیان در حوزه ملی گرایی و امت گرایی از عثمانی بوده ایم وی تاکید کرد: فارغ از ارزش گذاری های محتملی که بر این تاثرات می توان گذاشت، در هر حال این تاثیرپذیری از سوی جامعه ایرانی امری مسجل و مسلم است. چه در حوزه ملی گرایی ایرانی و چه در حوزه امت گرایی و چه در سایر ایدئولوژی های فکری فلسفی ما شاهد تاثیرپذیری ایرانیان از عثمانی بوده ایم. صدر محمدی، در مورد اهمیت اندیشه و فعالیت های محمد عاکف ارسوی در دوره عثمانی و نقش آن در شکل گیری جمهوری ترکیه گفت: مرحوم عاکف ارسوی از جمله شخصیت‌های بسیار قابل توجه در تاریخ عثمانی بوده و در حیات فکری دوره متاخر عثمانی تاثیر بسیار عمده‌ای داشته است‌. عاکف ارسوی از رهبران جریان حلقه موسوم به «سبیل الرشاد» که حلقه روشنفکران دینی در جامعه عثمانی با شاخصه های از جمله حریت پروری و دینداری و مخالفت با استبداد و طرفداری مشروطیت و آزادی و پایبندی به دیانت اسلامی بودند را تشکیل می دادند. وی تصریح کرد: ارسوی و جریان «سبیل الرشاد» تاثیر بسیار عمده‌ای در بازخوانی اندیشه های اسلامی بر اساس اقتضائات روز داشت. از طرف دیگر همین حلقه و به خصوص مرحوم ارسوی تاثیر بسیار عمده‌ای در بسیج نیروهای اجتماعی برای تاسیس جمهوری ترکیه داشتند. فهم نگاه ایشان به مسائل دین ورزی و دینداری و همچنین نوع سیاست ورزی ایشان به جهت فهم بنیان‌های ترکیه معاصر بسیار حیاتی است. جامعه فکری، ادبی، دینی عثمانی در قبال تحولات آزادی خواهانه ایران بسیار حساس بود مسعود صدر، درباره نیاز ها و دلایل ترجمه و نشر اشعار و معرفی اندیشه و زندگی محمد عاکف ارسوی به جامعه ایرانی بیان کرد: دو نیاز و دلیل عمده برای شناخت مرحوم محمد عاکف ارسوی در جامعه ایرانی وجود دارد. دلیل عمده اول از منظر تاثیرات و تاثراتی که بین ایران و عثمانی از نظر فکری و ادبی وجود داشته است. به عنوان مثال به شعر شاه عجم مرحوم ارسوی اشاره کنم که در رابطه با مشروطه ایران است و این نشان می دهد که جامعه فکری، ادبی، دینی عثمانی در قبال تحولات آزادی خواهانه ایران بسیار حساس بوده و اهمیت و نیازمندی دومی که بین اثر بود از منظر فهم خود تاریخ ادبی، تاریخ اندیشه و ادبیات فکری دوره متاخر عثمانی و دوره جمهوریت متقدم ترکیه می باشد. ترجمه و نشر آثار ترکی به فارسی یا ترکی آذربایجانی صرفا در سطح ادبیات متوقف شده است مسعود صدر محمدی، در مورد وضعیت نشر آثار ترکی در ایران خاطرنشان کرد: نشر آثار ترکی و ادبیات ترکیه در ایران در مقایسه با سایرهای ملل مسلمان و کشورهای غیر غربی وضعیت بهتری دارد. اگر جایگاه و وضعیت نشر ادبیات ترکیه را با جهان عرب یا شبه قاره و یا جهان شرق و شرق دور و همچنین شمال آفریقا مقایسه کنیم، متوجه این مسئله می شویم که ادبیات منثور و منظوم ترکی از وضعیت بهتری برخوردار است. اما نکته‌ای که در این میان نباید از یاد برد این است که متاسفانه حوزه ترجمه و نشر آثار ترکی به زبان فارسی یا به زبان ترکی آذربایجانی متاسفانه در سطح ادبیات صرف متوقف شده است. از طرفی در حوزه نشر و ترجمه ادبیات نیز آثار متفکرین و ادیبان «دوران ساز» کمتر در ایران مورد توجه قرار گرفته است. یعنی به نوعی می‌توان گفت که آثار ترجمه شده در ایران متاثر از نوع نگاه کتابهای بازاری در ترکیه بوده و همچنین آثار کلاسیک مدرن ترکی در وضعیت ترجمه نشده ای در ایران باقی مانده است. آثار بسیار قابل توجهی در ترکیه در زمینه های مختلف نوشته شده که متاسفانه هنوز این آثار ترجمه نشده اند. از جمله این حوزه ها می توان به ادبیات تاریخی یا سایر حوزه های علوم انسانی مثل جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، مردم‌شناسی و خصوصاً تاریخ ادبیات مشترک اشاره کرد. لزوم ایجاد ارتباط بیشتر بین دو ملت تاریخ‌ساز ترکیه و ایران صدرمحمدی، در مورد وضعیت ترجمه نشر آثار ایرانی در ترکیه گفت: همین وضعیت در مورد آثار ایرانی هم وجود دارد، چه در زمینه ادبیات و چه در زمینه ادبیات علمی و حوزه‌های علمی ما همچنان در ایران آثاری را داریم که به راستی و به واقع ارزش ترجمه و نشر و توجه در ترکیه رو دارند، اما متاسفانه همچنان این آثار به ترکی ترجمه نشده و این رابطه فرهنگی سازنده در حوزه ادبیات به معنای ادبیات صرف و علمی همچنان نقصان های بزرگی را از سر می گذراند و به همین دلیل احساس می کنم که وظیفه و کارویژه کسانی که رسالت ایجاد ارتباط بین این دو ملت تاریخ‌ساز در منطقه دارند بسیار مهم بوده و در آینده باید کارهای بنیادین و مهم‌تری هم انجام دهیم. ۱۴۰۰ سال پرتحرکی برای بنده خواهد بود مسعود صدر در پایان مصاحبه در رابطه با کتاب های در حال چاپ خود به خبرنگار آذرانجمن گفت: باتوجه به کتاب هایی که از سال پیش در صف انتشار هستند احساس می کنم که ۱۴۰۰ سال پرتحرکی برای بنده خواهد بود و اگر مانعی پیش نیاید چند اثر از تالیفاتم در حوزه مطالعات ترکیه و ترکیه پژوهی منتشر خواهد شد. هم اکنون کارهای نهایی دو کتابم تقریبا به پایان رسیده که اولی در مورد تاریخ سیاسی و اجتماعی ترکیه و اثر دیگر دایرة‌المعارف ۷۰۰ صفحه ای مربوط به تاریخ اندیشه معاصر در ترکیه است که در آینده نزدیک منتشر خواهد شد و همچنین دو اثر دیگر هم در مورد تاریخ امپراتوری عثمانی که اثری در حدود ۴۰۰ صفحه و یک اثر دیگر در حوزه تاریخ جمهوری آذربایجان است که آن هم انشالله در سال ۱۴۰۰ منتشر خواهد شد. انتهای پیام/