جیقه، یا جیغا به معنی "تاج" نام یکی از روستاهای شهرستان هریس و از توابع بخش خواجه است که شاید نام آن را شنیده باشید. روستایی با طبیعت بکر و واقع در نزدیکی کوه "آیلاخلی"، با جمعیت ساکن کنونی حدود 2000 نفر قدمتی بیش از چندین هزار سال دارد.
گروه اجتماعی آذرانجمن: جیغه در حال حاضر جمعیتی بالغ بر 400 خانوار در این روستا زندگی می کنند که به کارهای دامداری، کشاورزی، باغداری و قالی‌بافی مشغول هستند و سهم خود را در تولید ناخالص کشوری به خوبی ایفا می کنند. با اینکه تعداد قابل‌توجهی از اهالی روستا در طی سالیان قبل به شهر تبریز کوچ کرده‌اند، لیکن به دلیل جاذبه های طبیعی و پتانسل اشتغال زایی روستا، در سال‌های اخیر مهاجرت معکوس از شهر تبریز به روستای جیقه شکل گرفته و تعداد زیادی از اهالی شهرنشین روستا، اقدام به ایجاد باغ های میوه در این روستا کرده‌اند.معدن جیغه
اما آنچه که بعد از حادثه تلخ زلزله مرداد ماه سال 1391، که تقریباً در اثر آن روستای قدیمی به طور کامل ویران شد، در روزهای اخیر، بار دیگر موجب نگرانی و اضطراب اهالی روستا را سبب شده، کشف معدن مس در کوه آیلاخلی و قسمت اعظمی از زمین های کشاورزی اهالی این روستا می باشد. معدنی که ظاهراً مجوز اکتشاف دارد، و موافقت فرماندار و نماینده منطقه را نیز کسب کرده است. بر این اساس نیز شرکت سرمایه‌گذار در اواخر دی‌ماه امسال بدون اطلاع اهالی روستا و کسب رضایت آنها، اقدام به ارسال تجهیزات اکتشافی به روستا نمود. عملی که با مخالفت اهالی روستا مواجه شد، و شرکت مربوطه بعد از چند روز تجهیزات خود را از روستا برد.
اما ماجرا به اینجا ختم نشد، و شرکت سرمایه‌گذار، با هماهنگی دهیار و شوراها و با حضور پرشمار اهالی روستا طی جلسه ای در مورخه 26 دی‌ماه 1399 در مسجد روستای جیقه، طرح مورد نظر را تشریح کردند، که بار دیگر اهالی روستا ضمن اعلام قاطع مخالفت خود با طرح مذکور، دلایل این مخالفت را نیز برشمردند. مهم‌ترین دلیلی که موجب نگرانی اهالی شده، واقع شدن محدوده معدن در حوضه آبریز این روستا و روستاهای پایین‌دست می باشد. کوه آیلاخلی و دامنه های بکر آن، که در محدوده معدن واقع شده، منبع تأمین آب آشامیدنی و آب کشاورزی این روستا و روستاهای همجوار هست. هر فعالیت معدنی که در این حوضه آبریز صورت بگیرد، اثرات زیست محیطی آن، در درجه اول زندگی انسان‌ها و احشام و در درجه دوم مزارع و باغ های اهالی روستای جیقه و روستاهای همجوار مثل هیق، قراجه، جغناب، عبدالجبار و غیره را به خطر خواهد انداخت. اثراتی که مشابه آنها در معدن طلای اندریان، معدن مس سرچشمه، معادن سنگ استان یزد و … قابل مشاهده هست.
با وجود اعلام مخالفت اهالی روستا با فعالیت های معدنی طی جلسه مذکور، جلسه دیگری چند روز بعد، با حضور فرماندار و سایر مسئولان ذیربط، در روستای جیقه برگزار شد، که فرماندار موفق به کسب رضایت اهالی در خصوص آغاز فعالیت های اکتشافی معدن نشد. با این حال زمزمه‌هایی از آغاز فرایند عملیات اکتشاف در آینده نزدیک به گوش می رسد، زمزمه‌هایی که محرم‌زاده، نماینده مردم اهر و هریس در مجلس شورای اسلامی، در مورخه 10 بهمن ماه 1399 در طی سخنرانی در نماز جمعه عبادی- سیاسی شهرستان هریس، بر آن صحه گذاشت و خبر از شروع عملیات اجرایی معدن بعد از عید نوروز داد.
بدیهی هست که هیچ ایرانی که در گوشه و کنار این مرزو بوم زندگی می کند، مخالف طرح هایی که موجبات آبادانی و توسعه کشور را فراهم آورد نیست. اما موضوع معدن، به دلیل اثرات زیست‌محیطی مخربی که دارد، در دنیای امروزه حساسیت بسیاری دارد. روستای جیقه نیز از این قاعده مستثنی نیست، چرا که تب معدنی که این روزها در این منطقه بالا گرفته، حیات انسانی، حیوانی و گیاهی این روستا و روستاهای دیگری همانند: هیق، دغدغان، چوبانلار، باجه‌باج، بشیر، چایکندی، سرند، دیبهلی، چمن زمین، قشلاقلار، محمودآباد، آغ‌کندی، اسپیران، گلوجه، گلزار، کمانج سفلی که در محدوده طرح واقع شده‌اند، را تهدید می‌کند به طوری که شاید در صورت شروع به کار معدن، بعد از 20 سال تنها نامی از این روستاها باقی بماند.
امید است که ارگان‌های مربوطه در این باره، از جمله سازمان محیط زیست، سازمان آب منطقه ای، سازمان منابع طبیعی، سازمان جهاد کشاورزی، سازمان صنایع و معادن، سازمان هواشناسی و سایر سازمان ها و مسئولان عامل استان، با سنجش علمی و دقیق و در نظر گرفتن نگرانی و مصلحت اهالی روستا، تصمیم مناسب را در این خصوص اتخاذ نمایند.
یادداشت ارسالی یکی از ساکنان روستای جیغه شهرستان هریس
درباره نویسنده
وحید
انشالله معدن کارا نتونن کاری بکنن تا طبیعت بکروسالم باقی بماند
رضا
واقعا دمت ون گرم خواهش میکنم هر چی قدرت دارید در مقابل دولت بایستید چون شما نماینده همه ی اون روستاها هستید من خودم اهل روستای سرند هستم واز وقتی این خبر رو شنیدم خیلی نگران روستا مون هستم اگه شما نزارین ما هم ایستادگی خواهیم کرد خیلی ممنون از اهالی جیغه
لطفی
مردم اونجا خونه زندگی دارن به زور نمیشه کسی رو از محل زندگیش کرد لطفا یکم به حال مردم باشین
آراز
نام کوه آیلاخلی و با ارتفاع ۲۸۰۰ متر در نقشه های ماهواره ای رنگ سلسله کوه یا رشته کوههای بزرگ و کوچک که در از مس و طلا کاملا رنگشان مشخص است
آراز
تقریبا ۱۵ سال قبل نیز عده ای به بهانه تامین خاک و سنگ سد خاکی روستای قراجه کوهپایه آیلاخلی کوه روستای عبدالجبار یا اوجابار را با لودر و سایر ادوات کندند که با مخالفت اهالی روستای اوجابار اینکار متوقف شد روستاهای جیغه و اوجابار در کوهپایه شرقی کوه آیلاخلی و همجوار هستند
جلال تیموری
باسلام عرض ادب خدمت دوستان بخصوص هم استانی های عزیز.طبق قانون کشف و بهره برداری از معادن کشور معادن از لحاظ اهمیت مواد معدنی به چند دسته مختلف تقسیم میشند که فلزات معدنی در این تقسیم بندی از اهمیت بیشتری برخوردار هست به همین دلیل دولت مستقیما در بهره برداری این نوع معادن نظارت و دخالت داره.البته معمولا بهره برداری رو واگذار میکنه به شرکت های مختلف تجاری که موضوع فعالیتشون استخراج معادن هستش.این شرکتها اغلب داخلی یا خارجی هستند که شرکت های داخلی منابع و سرمایه اونها معمولا از طریق انتشار اوراق مشارکت تادیه میشه که غالبا در قالب شرکت های سهامی عام یا خاص هستند. طبق قانون عملیات استفاده از معدن به دو بخش اکتشاف و بهره برداری تقسیم میشه که دولت معمولا این عملیات رو هم در بخش معادن فلزی به چنین شرکت های واگذار میکنه.مرحله اول که از اکتشاف آغاز میشه اگه به نتیجه برسه شرکتی که عملیات اکتشاف رو انجام داده تا یکسال فرصت داره تا حق کشف خود رو با احتساب هزینه ها و سود لازم به شرکت دیگه ای واگذار کنه یا خود اقدام به بهره برداری و اکتشاف کنه.و اولویت اول در عقد قرارداد با دولت شرکتی هست که عملیات اکتشاف رو انجام داده.در غیر اینصورت دولت شرکت دیگری رو برای بهره برداری از در صورت نیاز از طریق مزایده انتخاب میکنه.البته شرکت طرف قرارداد هزینه های شرکت اکتشافی رو حتما باید پرداخت کنه.همچنین طبق قانون معادن زمینی که داخلش معدن هستش. این ذخیره معدنی جزو منابع ملی محسوب میشه مثل معادن نفت و گاز که ملی هستند و مالک زمین هیچ حقی برای استفاده از اون نداره.مگر اینکه مجوز لازم رو از دولت کسب کنه یعنی در ثبت اسناد معدن رو به نام خودش به ثبت برسونه.که معمولا در دسته بندی معادن این مجوز برای معادن کم اهمیت برای اشتغال زای در منطقه داده میشه.و برای معادن با ارزش این مجوز صادر نمیشه.البته طبق قانون مالکیت خصوصی دولت و یا شخصی که از اینگونه معادن بهره برداری انجام میده باید حتما قیمت زمین ویا خسارات احتمالی که درنتیجه بهره برداری ممکنه به افراد وارد بشه باید پرداخت کنه البته اصل بر این هست که توافق و سازش در مورد قیمت زمین و خسارات احتمالی حاصل بشه در غیر اینصورت قیمت گذاری با نظر کارشناس دادگستری انجام میشه و قیمت اون به حساب شخص یا ثبت املاک واریز میشه. وهیچ کس هم در صورت صدور مجوز بهره برداری و یا اکتشاف حق ممانعت از این عملیات رو نداره.پس مخالفت و ممانعت افراد کار بیهوده ای هستش. در ادامه بهره بردار برای انجام عملیات حتما باید مجوز های زیست محیطی رو کسب کنه و حتی ۳ درصد از سود اینگونه معادن طبق قرارداد برای احیای محیط تخریب شده و استفاده میشه.به نظر بنده بجای مخالفت بیهوده با این طرح باید کارگروهی تشکیل بدیم تا خسارت های احتمالی رو پیش بینی کنیم و از طریق انعقاد قرارداد با شرکت پیمانکار و در صورت لزوم از طریق شکایت و پیگیری مراجع قانونی .شرکت دولتی و یا خصوصی متولی این امر رو مجاب کنیم تا هزینه های احتمالی رو جبران کنند.در ادامه متاسفانه منطقه. یعنی شهرستان های اهر.هریس.ورزقان و در کل استان آذربایجان شرقی با وجود ظرفیت های فوق العاده صنعتی از از این منابع و ظرفیتها استفاده خاصی انجام نمیکنند که این برمیگرده به بی توجهی مسئولین که باید قبل از اجازه این گونه بهره برداریها صنایع تولیدی و فراوری و ارزش افزوده اینگونه طرح هارو رو متوجه استان خودمون کنند تا شاهد پیشرفت شکوفای این استان و بخصوص مناطق محروم اهر.هریس.ورزقان و…بشیم
آیت تارویردی زاده
آقای تیموری، خونه و زندگی خودت می رفت رو هوا بازم این حرف ها رو می زدی؟این طرح آبادانی هریس نیست، طرح ویرانگری و از بین بردن سطح وسیعی از منطقه بدوستان و مواضع خان است، با اجرای این طرح بیش از ده ها روستای منطقه نیست و نابود می شوند وروستاهای دیگری هم که می مانند بودنشان با نبودنشان فرقی نمی کند چون همه در حوزه آبریز این کوه ها قرار دارند و وقتی کوهی نیست نه بارشی هست نه آبی و هزاران ضرر و زیان دیگر، دیگر منطقه ای نمی ماند که بخواهد از این طرح نفع برد.
علی
سلام .مدیر انجمن تبریز.شما اسمی از روستای عبدالجبار یا همان اوجابار نبردید درحالیکه نزدیکترین همسایه روستا جیغ و در دامنه شرقی کوه آیلاخی قراردارد و به روستاهای خیلی دور را اشاره فرمودید
آیت تارویردی زاده
به نظر بنده اون شرکت باید با تمام روستاهایی که در دامنه آیناخلی قرار دارند وارد مذاکره می شد و تنها با روستای جیغه شروع نمی کرد قریب به یک پنجم یا بیشتر از کوه آیناخلی در مالکیت روستای جیغناب با سند ثبتی هست بعد از این روستا هیق،دغدغان، اوجابار، بشیر،بیشترین مالکیت را دارند، شما رفتید با جایی مذاکره می کنید که کمترین حق مالکیت رو بر آیناخلی دارد،حالا من نمی خواهم زیاد وارد حواشی شوم ولی شما بهتره با تمامی ریش سفیدان و شوراها و دهیاری های روستاهای اطراف آیناخلی وارد مذاکره می شدید چون تمامی این روستا ها در مالکیت وضرر و زیان بعدی سهم دارند و همه محترمند. از برادران جیغه ای هم می خواهم این بحث رو مختص خودشون ندونند وپای روستاهای دیگر رو هم بکشند وسط واز قبال روستاهای دیگر نظر ندهندخواه موافق یا مخالف ،همه روستاها باید نظر و خواسته خودشون رو بیان کنند. و در آخر گلایه ای دارم از آقای محرم زاده، شما بهتر بود اول با اهالی روستاهای مذکور مشورت می کردید و بعد توافق نامه امضا می کردید، شما بعد از انتخابات پا به این منطقه نگذاشتید از کجا فهمیدید ما معدن می خواهیم. با تشکر
آیت تارویردی زاده
اگه روستاهای دیگر رو که پای این کوه هستند و سهم مالکیت بیشتری دارند مثل جیغناب،هیق،بشیر،اوجابار و دغدغان روهم در جریان می گذاشتند خیلی خوب و محترمانه بود
آیت تارویردی زاده
آقا شما چرا نظریه به حق رو قبول نمی کنید اگه اینجوری این صفحه روبرا چی باز کردین؟
محمد جعفرزاده
باعرض سلام خدمت تمامی کسانی که این متن راخوانده وآن راعادلانه قضاوت میکنند!کل ایران همه وطن صدامی زنندوبه آن عشق می ورزند!حالا به فکرآن اهالی روستاها باشیدکه آنها بعدازرفتن ازروستا کجازندگی خواهندکرد؟فکرآن پیرمردی رابکنیدکه درآمدش چندحیوانی است که نانش راازآنهادرمی آورد!من ذره ای ازخاکم رابه میلیاردهانمی دهم. وطن!وطن !وطنم!
مخالف
آقایان نماینده و فرماندار :شما چند سالی در این منطقه مهمانید،آن امضایی که کرده اید باعث ویرانی حداقل ۳۰روستا در این منطقه می شود،به غیر از روستاهای در پای کوه روستاهای بدوستان مانند خرمالو، بیلوردی گیلدیر، قراجه شهرک هاوخیلی روستا های دیگر که منابع آبیشان از آیلاخلی تامین می شود همه از بین خواهند رفت.آقای نماینده: قریب به ۳۰ سال است درسونگون ورزقان معدن مس هست وهیچ نفعی به این منطقه ندارد از تعداد محدودی از روستاهای منطقه ۱یا۲ نفر ازهر روستا آن هم به مدد پارتی بازی و این جور حرف ها در معدن کار می کنند وشهر ورزقان همان ده کوره ای است که بود و تغییری نکرده روستاهای اطراف معدن و کل منطقه تا به حال نفعی جز خرابی و ویرانگری نبرده اند، آیا شما این ها را نمی بینید؟خواهشا در مجلس وقتتان را صرف کارهای واجب تر از این بگذارید و منطقه هریس را به نابودی نکشید، شما ۳ سال دیگر به امید حق علیه باطل می روید پی کارهای شخصیتان وکسی هم دیگر به شما با این کارتان رای نمی دهد پس خواهشا خواهشا خواهشا منطقه را به ویرانی نکشید،ما کار در معدن که مثل معدنها و روستاهای دیگر دروغی بیش نیست را نمی خوا هیم، از همه اهالی روستاهای بدوستان و مواضع خان می خواهم مانع از این کار شوند و جلوی ویرانی این ۲منطقه را بگیرند.و به حرفشان گوش نکنند، کار در معدن برای جوانان دروغ است فقط می خواهند کارشان را پیش ببرند، که اگر راست بود معدن سونگون واندیرگان برای اهر و هریس و ورزقان بس بود.این متن را من با گوشی دوستم می فرستم.